Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012

Απτική Επικοινωνία


ή αλλιώς: Επικοινωνία - το ζητούμενο, Απτική - το φοβούμενο

Επικοινωνία είναι η ανταλλαγή πληροφοριών. Η αποστολή και λήψη μηνυμάτων. Απλών ή πολύπλοκων. Σημαντικών ή όχι.
Ένας τρόπος που χρησιμοποιεί όλο το 
ζωικό βασίλειο για να έλξει ή να αποκρούσει. Να πλησιάσει ή να απομακρύνει. Να ενημερώσει, να ειδοποιήσει ή απλά…να πει μια κουβέντα.



Βασικές μορφές επικοινωνίας είναι:

Η Οπτική επικοινωνία, που βασίζεται σε σχήματα, χρώματα, κινήσεις, εκφράσεις προσώπου ή στάση σώματος.
Η Χημική επικοινωνία, που βασίζεται σε χημικές ουσίες (π.χ. φερομόνες).
Η Ηχητική επικοινωνία, που χρησιμοποιεί ήχους κάθε είδους για την επίτευξη του στόχου.
Η Γλωσσική επικοινωνία, η οποία είναι και η πλέον πολύπλοκη. Έχει τη δυνατότητα μεταφοράς πολυσύνθετων πληροφοριών με ένα και μόνο μήνυμα. Τη χρησιμοποιούν οι άνθρωποι.
Η Απτική επικοινωνία. Μορφή επικοινωνίας που στηρίζεται στην επαφή. Τη χρησιμοποιούν σχεδόν όλα τα ζώα στην επικοινωνία τους με τα μικρά τους αλλά και κατά τη διάρκεια ερωτοτροπιών.
Όταν το αίτημά μας είναι η οπτική, λέμε κοίταξέ με.
Όταν το αίτημα είναι η γλωσσική, 
λέμε μίλα μου.
Όταν το αίτημα είναι η απτική, 
ποτέ δε λέμε άγγιξέ με.
Και αν το πούμε, παραπέμπει χωρίς αμφιβολία σε σεξουαλική πρό(σ)κληση.

Το άγγιγμα, όπως και άλλες μορφές επικοινωνίας, έχει τη δική του θέση σε διάφορους πολιτισμούς και κοινωνίες. Έχει τη δική του σημειολογία.
Στη δική μας κοινωνία είναι επιτρεπτό σε νηπιακή ηλικία και για μεγαλύτερο χρόνο στα κορίτσια απ΄ ότι στα αγόρια. Όσο μεγαλώνουμε αρχίζουν τα όρια και οι κοινωνικοί περιορισμοί. Δικαίως μέχρι ένα σημείο. Όμως ξεχαστήκαμε και το παρακάναμε. 
Αντί να αναπτύξουμε τη διάκριση, επιβάλλαμε την απαγόρευση.

Το άγγιγμα, η σωματική επαφή, είναι η πρώτη μορφή επικοινωνίας που βιώνουμε. Τα πρώτα του μηνύματα, το νεογέννητο, τα παίρνει αποκλειστικά από την σωματική επαφή με τη μητέρα του.
Η διατήρηση της ζωής του είναι απόλυτα εξαρτημένη από την επαφή αυτή.
Είναι αυτό, που σε μεγάλο βαθμό θα καθορίσει την μετέπειτα ισορροπία μας και την κοινωνική, προσωπική και σεξουαλική συμπεριφορά μας.
Αφού λοιπόν είναι τόσο σημαντική και είμαστε τόσο εξοικειωμένοι από την αρχή, γιατί όσο μεγαλώνουμε απομακρυνόμαστε τόσο πολύ;
Τόσο, ώστε να υποκρινόμαστε πολλές φορές ότι δεν υπάρχει καν η ανάγκη της;

Είμαι σίγουρη ότι αν σκεφτούμε λιγάκι, όλοι θα θυμηθούμε αγγίγματα που μας δημιούργησαν ανεξήγητη συγκίνηση, θαλπωρή, ένταση, ταραχή, ηρεμία, έλξη.
Επίσης θα θυμηθούμε αγγίγματα που μας προκάλεσαν ανεξήγητο εκνευρισμό, αρνητική ένταση ή ακόμα και αποκρουστική διάθεση.
Ίσως να θυμηθούμε και στιγμές που λαχταρήσαμε ένα άγγιγμα και σχεδιάσαμε ή ονειρευτήκαμε τρόπους να το νιώσουμε. Ένα απλό άγγιγμα.

Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι το άγγιγμα μπορεί να είναι και είναι θεραπευτικό. Μπορεί να επιδράσει καθοριστικά στη χημεία μας και να προκαλέσει χαλάρωση.
Γιατί όμως οι θεραπευτές της εποχής μας και της δυτικής κοινωνίας κατά βάση, απέχουν και αρνούνται τόσο πολύ το άγγιγμα;
Όταν υπάρχει δε, είναι σε αυστηρά επαγγελματικό πλαίσιο και τόσο, όσο και όπως επιβάλλει η διαγνωστική διαδικασία.
Και ενώ το άγγιγμα μιλάει κατ ευθείαν στην ψυχή μας - παρακάμπτοντας κάθε λογική διεργασία, οι κατ εξοχήν θεραπευτές της ψυχής απέχουν αυστηρά από κάθε τέτοια μορφή επικοινωνίας. Δεν αγγίζουν, δεν αγγίζονται. Γιατί;

Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που τα αγγίγματα δεν είχαν την τιμητική τους.
Η τρυφερότητα που έβλεπα τόσο έντονα στο βλέμμα της μάνας μου, ποτέ δεν εκφράστηκε μέσα από αγγίγματα. Έτσι μεγάλωσε, έτσι έμαθε και δεν μπόρεσε να το αλλάξει.
Όμως, τα χρόνια που το Alzheimer έσβησε από το μυαλό της κάθε λογική διεργασία και κάθε κοινωνικό όριο και πρότυπο, το άγγιγμα ήταν εκείνο που αποζητούσε όλη μέρα.
Όποιος κι αν καθόταν δίπλα της, έψαχνε το χέρι του και μπορεί να το κρατούσε ατέλειωτες ώρες. Αν προσπαθούσε να το τραβήξει, αντιστεκόταν. Όταν είχε νευρικότητα, το άγγιγμα, το κράτημα του χεριού ήταν που την ησύχαζε.
Βίωνε αυτό που χρόνια λαχταρούσε. Δεν ξέρω αν το καταλάβαινε το μυαλό της, είμαι σίγουρη όμως ότι το απολάμβανε η ψυχή της.

Ας μη φτάσουμε στην άρση κάθε λογικής διεργασίας για να αφεθούμε να βιώνουμε το άγγιγμα. 
Πρόκειται για θεμελιακή μορφή επικοινωνίας.
Η έλλειψή της στα βρεφικά – παιδικά μας χρόνια οδηγεί σε ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες.
Η έλλειψή της στα ενήλικα χρόνια μας, που μας οδηγεί;
Και γιατί το επιτρέπουμε;
Γιατί νιώθουμε τόσο αμήχανα;

Ο πίνακας είναι της  Katie m. Berggren


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου